2020 yılında ticari kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin vergilendirilmesine yönelik olarak hazırlanan bu makalede; basit usulde vergilendirilen mükellefler, basit usule tabi olmanın genel ve özel şartları, basit usulden yararlanamayacak olan mükellefler, basit usulde ticari kazancın tespiti, yıllık beyannamenin Defter-Beyan Sistemi üzerinden verilmesi, beyannameye dâhil edilen kazançtan yapılacak indirimler ile beyannamenin verilme zamanı ve verginin ödenmesi konularında açıklamalar yer almaktadır.
A. BASİT USULDE VERGİLENDİRİLECEK MÜKELLEFLER
Gelir vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı, kazancın tespit usulü bakımından ikiye ayrılmaktadır.
• Basit usulde gelir vergisine tabi olanlar.
• Gerçek usulde (bilanço ve işletme hesabı esası) gelir vergisine tabi olanlar.
Basit usulde vergilendirme kapsamında bulunan mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı olarak bir takım kolaylıklar sağlanmıştır.
Basit usulde vergilendirmenin mükelleflere sağladığı avantaj ve kolaylıklar:
• Kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler tarafından;
• Defter tutulmaz,
• Vergi tevkifatı yapılmaz ve Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verilmez (Ancak 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalı çalışanları bildirmekle yükümlü olanlar, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermek zorundadırlar.),
• Geçici Vergi Beyannamesi verilmez ve geçici vergi ödenmez,
• Teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisna olduğundan Katma Değer Vergisi Beyannamesi verilmez,
• Ticari kazancın tespitinde amortismana tabi iktisadi kıymet alışları ve satışları dikkate alınmaz,
• Ticari kazançlarına 2020 yılı için 13.000 TL (2021 yılı için 14.000 TL) kazanç indirimi yapılır,
• Genç girişimcilere ilişkin 75.000 TL’lik kazanç istisnasından yararlanabilirler (Bu istisna ile kazanç indiriminden birlikte yararlanılamaz.),
• Engellilik indiriminden faydalanabilirler,
• Vergiye uyumlu mükelleflere sağlanan %5 oranındaki vergi indiriminden yararlanabilirler
Alınan ve verilen belgelerin kayıtları “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” düzenlenen meslek odası veya meslek mensupları aracılığıyla Defter-Beyan Sistemi üzerinden tutulur.
- Basit Usule Tabi Olmanın Şartları
Gelir Vergisi Kanunu’nun 47’nci ve 48’inci maddelerinde yer alan genel ve özel şartları topluca taşımak şartıyla basit usulde vergilendirmeden yararlanılacaktır. Basit usulde vergilendirme kapsamında bulunan mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı olarak bir takım kolaylıklar sağlanmıştır.
1.1. Basit usule tabi olmanın genel şartları
Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde, iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.),
İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı;
• Büyükşehir belediye sınırları içinde 2020 takvim yılı için 11.000 TL’yi aşmamak
(2021 takvim yılı için 12.000 TL)
• Diğer yerlerde 2020 takvim yılı için 7.000 TL’yi aşmamak
(2021 takvim yılı için 7.600 TL)
Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak.
1.2. Basit usule tabi olmanın özel şartları
- Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların; • Yıllık alımları tutarının 2020 takvim yılı için 140.000 TL’yi aşmaması
(2021 takvim yılı için 150.000 TL) veya,
• Yıllık satışları tutarının 2020 takvim yılı için 220.000 TL’yi aşmaması
(2021 takvim yılı için 240.000 TL), - (1) numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hâsılatının;
• 2020 takvim yılı için 70.000 TL’yi aşmaması
(2021 takvim yılı için 76.000 TL), - (1) ve (2) numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının;
• 2020 takvim yılı için 140.000 TL’yi aşmaması
(2021 takvim yılı için 150.000 TL), gerekmektedir. - Kâr hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler;
Milli Piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kâr hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, (1) ve (3) numaralı sıralarda yazılı hadler yerine ilgili Bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır.
Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapan mükelleflerin 2021 takvim yılında da basit usulden yararlanabilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 31.12.2020 tarihi itibarıyla 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde belirtilen aşağıdaki hadleri aşmaması gerekmektedir.
| Büyükşehir Belediye Sınırları Dışında Kalan Yerlerde | Büyükşehir Belediye Sınırları İçinde Kalan Yerlerde | |||
| Emtianın Cinsi | Yıllık Alım Ölçüsü (TL) | Yıllık Satış Ölçüsü(TL) | Yıllık Alım Ölçüsü (TL) | Yıllık Satış Ölçüsü (TL) |
| Değerli Kağıt | 250.000 | 280.000 | 310.000 | 360.000 |
| Şeker –Çay | 190.000 | 250.000 | 240.000 | 300.000 |
| Milli Piy. Bil., Hemen Kazan, Süper Toto vb. | 190.000 | 250.000 | 240.000 | 300.000 |
| İçki (Bira ve Şarap Hariç) -İspirto– Sigara–Tütün | 190.000 | 250.000 | 240.000 | 300.000 |
| Akaryakıt ( LPG hariç ) | 280.000 | 300.000 | 360.000 | 420.000 |
2021 yılında beyanname verecek olan mükellefler 2020 takvim yılı için geçerli olan tutarları esas alacaklardır.
Örnek 1: Bartın ilinde öteden beri manavlık faaliyetinde bulunan ve basit usulde vergilendirilen Mükellef (A)’nın bu faaliyeti dolayısıyla 01.01.2020 – 31.12.2020 tarihleri arasında yapmış olduğu alımlarının tutarı 120.000 TL, satışlarının tutarı 200.000 TL’dir. Mükellefin işyeri kira tutarı ise 01.01.2020 tarihi itibarıyla yıllık 6.600 TL’dir.
2020 yılında basit usule tabi mükellefler için belirlenen yıllık alım haddi 140.000 yıllık alım haddi 140.000 TL, yıllık satış haddi 220.000 TL, kira bedeli ise 7.000 TL’dir. Buna göre; manavlık faaliyetinde bulunan Mükellef (A)’nın yıllık alım, satım tutarı ile kira bedeli, belirtilen sınırlarıaşmadığından dolayı 2021 yılında da basit usulde vergilendirilmeye devam edecektir.
