Ülkemizde kıdem tazminatı uygulaması yaklaşık 85 yıldan beri çalışma hayatında yer almaktadır. Mevcut uygulama gereği, işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için gerekli şartların da bulunması hâlinde işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. İş sözleşmesi sonlandırıldığında bu tazminat işçiler için büyük öneme sahip bulunmaktadır. Keza birçok işçi için hayatı boyunca topluca ele geçen en büyük meblağı teşkil etmektedir.
ORTA VADELİ PROGRAMDA KIDEM TAZMİNATI
Kıdem tazminatıyla ilgili 1954 yılından itibaren sürekli yeni düzenleme yapılması gündeme getirilmiştir. 2003’te yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu’nda da ‘fon’ modelinin benimsendiği görülüyor. Keza söz konusu kanunda ‘fon’ ile ilgili yasal düzenleme yapılıncaya kadar eski düzenlemenin (1475 sayılı kanunun 14. maddesi) yürürlükte kalacağı öngörülüyor. 2002’de Bilim Kurulu tarafından hazırlanan Kıdem Tazminatı Fonu Taslağı, bu konuda hazırlanan en somut çalışma niteliğinde. Bu taslağın ele alındığı 2004’te toplanan Çalışma Meclisi’nin en tartışmalı konusu yine kıdem tazminatı olmuştu. İzleyen süreçte hemen hemen her yıl gündeme gelen kıdem tazminatı ile ilgili olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından değişik taslaklar üzerinde çalışmalar yapılmasına rağmen kıdem tazminatı fonu kurulamadı. Son yıllarda bireysel hesaba dayalı fon, tamamlayıcı emeklilik sistemi ile kıdem tazminatının ilişkilendirilmesi dâhil çok sayıda değişik taslak ve çalışmalar yapılmıştır.
Geçtiğimiz günlerde 2022-2024 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programın yayınlanması ile birlikte her gün çok sayıda okurumuz “kıdem tazminatı uygulaması değişecek mi? Fona devir olacak mı?..” gibi çok sayıda sual yöneltmektedir. Hemen cevaplayalım mezkûr Orta Vadeli Program ile 2022-2024 Dönemi Yatırım Programı Hazırlıkları ile İlgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde kıdem tazminatı ile ilgili herhangi bir ibareye yer verilmemiştir.
Diğer yandan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımız Prof. Dr. Vedat Bilgin tarafından da bu konuda düzenleme yapılacağına dair herhangi bir açıklama zikredilmemiştir.
CUMHURBAŞKANIMIZ UZLAŞMAYA ÖNEM VERİYOR
Şimdiye kadar kıdem tazminatıyla ilgili yapılan tüm çalışma ve hazırlıklarda Cumhurbaşkanımız sosyal taraflarının uzlaşmasına büyük önem vermiştir. İşçilerin kazanılmış hakları konusunda da hassasiyetlerini her defasında kamuoyuna beyan etmiştir.
Diğer yandan işçi kesimine baktığımızda işçi sendikalarının kıdem tazminatı fonu düzenlemesine hiçbir zaman sıcak bakmadığını ve bu tutumlarında bir değişiklik olmadığını görmekteyiz. İşveren kesimine baktığımızda ise başlangıçta fon düzenlemesini arzu eden işveren kesiminin de günümüzde fon düzenlemesine çok sıcak bakmadığı görülmektedir. Hâl böyle olunca bu sene de kıdem tazminatına ilişkin yeni düzenleme yapılmasının zayıf bir ihtimal olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle değerli okurlarımızın kıdem tazminatı ile ilgili endişe etmelerine mahal bulunmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
KIDEM TAZMİNATINA İLİŞKİN SORUNLAR
En zor şartlarda çalışan başta inşaat işçileri olmak üzere mevsimlik ve diğer belirli süreli işlerde çalışan işçiler ile bir yıldan az süreli çalışan tüm işçiler kıdem tazminatı hakkından mahrum bulunmaktadır.
Diğer yandan kamu sektörü ile özel sektöre ait büyük ölçekli iş yerleri ile sendikal örgütlenmenin olduğu iş yerleri haricinde kalan küçük ve orta ölçekli iş yerlerinde maalesef çoğunlukla işçiler hak ettikleri tazminatlarına erişmekte sıkıntı yaşamaktadır. Ayrıca iflas hâlinde ve gerçek kişi işverenin ölümü hâlinde de işçilerin tazminatları tehlike altında bulunmaktadır.
Özellikle koronavirüs (Covid-19) salgınının hüküm sürdüğü bu süreçte kapanan iflas eden ya da diğer sebeplerle ödeme aczine düşen çok sayıda işverenin işçilerin kıdem tazminatını ödeyememesi nedeniyle işçiler zor durumda kalmıştır. Bu meyanda çalışanların mağduriyetlerinin bertaraf edilmesi için başta kıdem tazminatı olmak üzere tüm işçi alacak ve tazminatlarının güvence altına alınmasına yönelik düzenleme yapılması elzemdir.
SGK FAALİYET RAPORLARI NEDEN YAYINLANMIYOR?
Faaliyet raporları, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kuruluşundan da önce ta Sosyal Sigortalar Kurumu döneminden beri her sene takip eden yılın ilk çeyreğinde düzenli olarak yayınlanmaktadır. Bu faaliyet raporları özelikle akademisyen ve araştırmacılar için büyük öneme sahip bulunmaktadır. 2019 yılı ve 2020 yılı SGK faaliyet raporlarının neden yayınlanmadığı, ne zaman yayınlanacağı ile ilgili çok sayıda okurumuz bizlere sual yöneltmektedir.
Uzun yıllardan beri aralıksız yayınlanmakta olan faaliyet raporları umarım en kısa sürede tekrar düzenli olarak yayınlanmaya başlar ve değerli akademisyenler ile araştırmacılar bu raporlardan müstefit olmaya devam eder…
Böylece değerli okurlarımızın taleplerini buradan duyurmuş olduk.
İSA KARAKAŞ
turkiyegazetesi.com.tr
15.09.2021
