5746 sayılı Kanunun 3. maddesinin 7. bendinde; “Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde bulunanların; kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları destekler özel bir fon hesabında tutulur. Bu fon, 193 sayılı Kanun ve 5520 sayılı Kanuna göre vergiye tabi kazancın ve ilgili yılda yapılan Ar-Ge harcaması tutarının tespitinde dikkate alınmaz.” hükmü yer almaktadır.
Bu hesapta yer alan tutarlar, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancın tespitinde gelir, Ar-Ge indirimi tutarının tespitinde Ar-Ge harcaması olarak dikkate alınmaz. Bu şekilde sağlanan karşılıksız fonlardan yapılan harcamalar yapıldığı yere göre doğrudan gider ya da amortismana tabi iktisadi kıymet olarak muhasebeleştirilir.
Bu hesabın elde edildiği hesap dönemini izleyen 5 yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi hâlinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi zıyaı cezası ve gecikme faiziyle birlikte işletmeden tahsil edilir.
5 Yıl içinde sadece sermayeye dahil edilir, 5 yıldan sonra ortaklara kar payı olarak verilebilir. (%15 gelir vergisi kesilerek)
Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde bulunanların, kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları geri dönüşlü destekler bu kapsamda değerlendirilmez.
4691 sayılı Kanun kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren bir işletmeye sağlanan hibe ve desteklerözel bir fon hesabına alınmadan doğrudan gelir yazılmak suretiyle muhasebeleştirilir. Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında her türlü faaliyet sonucunda elde ettikleri kazançlar ile bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.
AR-GE, YENİLİK VE TASARIM FAALİYETLERİNDE KULLANILMAK ÜZERE YAPILAN YENİ MAKİNA VE TEÇHİSAT TESLİMLERİNDE KDV İSTİSNASI
7103 sayılı Kanunla 3065 sayılı Kanuna eklenen geçici 39 uncu madde ve 29/3/2018 tarihli ve 7104 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlar ile 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla, 3065 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine eklenen (m) bendine göre, 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, 28/2/2008 tarihli ve5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, 3/7/2014 tarihli ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamındaki araştırma laboratuvarlarında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makina ve teçhizat teslimleri 1/5/2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere KDV’den istisnadır.
İstisna “yeni” makina ve teçhizat teslimlerine tanındığından, istisna kapsamında teslime konu edilecek makina ve teçhizatın kullanılmamış olması gerekmektedir. Diğer taraftan, makina ve teçhizatın aksam, parça, aksesuar ve teferruatları istisna kapsamında değerlendirilmez.
Makina ve Teçhizatın Üç Yıl İçinde Belirlenen Faaliyetler Dışında Kullanımı veya Elden Çıkarılması
İstisna kapsamında alınan makina ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde; Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması, elden çıkarılması veya kiralanması hallerinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.
SONUÇ
Uzun yıllardır dünya genelinde emek yoğun işlerden ziyade teknoloji yoğun ekonomik modellerin benimsendiği herkesçe bilinmekte idi. Artık günümüzde üretimde teknoloji kullanılması bir seçenek değil zorunluluk halini almıştır. Kullanılan bu teknolojinin yerli imkânlarla üretilip kullanılıyor olması dışa bağımlılığın azaltılması hatta teknoloji ihracatının önünü açacaktır.
Bu sebeple Ar-Ge faaliyetlerinde firmaları teşvik etmek adına uygulanan hibe ve istisnalar firmaların ar-ge yatırımı yapma iştahını bir hayli artırmıştır. Bu makale yararlanılan hibe ve istisnaların muhasebe standartlarına uygun şekilde kayıtlara alınmasına ve takip edilmesine yardımcı olmak adına düzenlenmiştir.
Ar-ge firmalarının yararlanmış olduğu hibelerin muhasebe kayıtlarında kuruluş yerleri muhasebe uygulamalarındaki farklılığın ana sebebini oluşturmaktadır.
SMMM MEHMET ÇELİK
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1. 5746 sayılı Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Tebliği
2. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu
3. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
4. 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu
08.09.2022
