Milyonlarca çalışanın en büyük hayali emeklilik… Peki, ya bu hayale ulaşamadan,
primler ödenirken hayat sona ererse? Ödenen o kadar prim ne olacak? Aileye bir
hak kalır mı? Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, YouTube kanalındaki
“Emeklilik Serisi”nde bu can alıcı sorulara ve EYT sonrası emeklilik planlamasına
dair kritik bilgiler paylaştı. İşte vefat edenlerin primleri ve hak sahiplerinin durumu
hakkında bilmeniz gerekenler!
VEFAT EDEN KİŞİNİN PRİMLERİ NE OLUYOR? AİLEYE MAAŞ BAĞLANIR MI?
Uzman Erdursun, emeklilik için yeterli prim gününe ulaşamadan vefat eden
sigortalıların durumu ve geride kalanların haklarına dair önemli açıklamalarda
bulundu:
SSK’lılar İçin Hayati Detaylar:
Eğer vefat eden SSK’lı sigortalının hayattayken en az 5 yıl sigortalılık süresi ve
toplamda 900 prim günü varsa, geride kalan eş ve çocuklarına, sanki kişinin
5000’den fazla prim günü varmış gibi emekli aylığı bağlanıyor. Bu, birçok aile için
hayati bir güvence anlamına geliyor.
AMAN DİKKAT! 900 Günün Altındaysa Durum Değişiyor: Eğer vefat eden kişinin
900 günden az primi varsa ve hak sahipleri (örneğin askerlik veya doğum
borçlanması yaparak) bu süreyi tamamlamak isterse, aylık bağlanması için
hedeenen prim günü artık 900 değil, 1800 güne çıkıyor. Yani, borçlanma yaparak
1800 güne tamamlamak şart.
Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nda Durum Farklı:
Bu sigorta kollarında durum biraz daha net: Hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi
için vefat eden kişinin en az 1800 prim gününün olması gerekiyor.
Eğer 1800 günden az prim varsa, hak sahipleri yine borçlanma yoluyla bu süreyi
1800 güne tamamlayarak aylık alma hakkını elde edebiliyorlar.
DUL VE YETİM AYLIĞI KİMLERE, NE KADAR BAĞLANIR?
Özgür Erdursun, eşini kaybeden kişilerin (kadın veya erkek fark etmeksizin)
yeniden evlenmediği sürece vefat eden eşinden dolayı aylık alabileceğini belirtti.
Aylık oranı ise kişinin durumuna göre değişiyor:
Kişi çalışıyorsa veya kendi emekli aylığı varsa: Vefat eden eşin aylığının %50’si.
Kişi çalışmıyorsa ve kendi emekli aylığı da yoksa: Vefat eden eşin aylığının %75’i.
Kız çocukları evlenene kadar, erkek çocukları ise üniversitede okuyorsa 25 yaşına
kadar bu haktan yararlanabiliyor.
EYT ÇIKTI AMA TEHLİKE GEÇMEDİ! EMEKLİLİK PLANLAMASINDA BU
HATALARA DÜŞMEYİN!
EYT yasasıyla milyonlarca kişi emeklilik hayaline kavuşsa da Uzman Erdursun, hala
önemli bir kesimin eksik prim günü nedeniyle beklediğini vurguladı. “Yaklaşık 4.5
milyon EYT’li vardı, 2.5 milyonu emekli oldu, geriye 2 milyon kişi kaldı. Bu 2 milyon
kişinin de belki 500-700 bini hiç emekli olamayacak, bir kısmının emekliliği ise
primlerini tamamladıktan sonra 3, 5, 7 hatta 10 yıl sonra olacak,” diyen Erdursun,
şu kritik uyarılarda bulundu:
Eksik Günleri Tamamlama ve Maliyet Hesabı: EYT’li olup prim günü eksik olanlar,
borçlanma (askerlik, doğum, yurtdışı vb.) imkanlarını, bunun maliyetini ve ne
zaman emekli olabileceklerini çok iyi hesaplamalı. Aksi takdirde hayal kırıklığı
yaşanabilir.
“Son 2520 Gün” Kuralına DİKKAT! Maaşınızı Etkileyebilir: Emeklilikte son 7 yılda
(2520 gün) en çok hangi statüde (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) prim ödendiği,
hem emekli olunacak kurumu hem de bağlanacak maaşı doğrudan etkiliyor.
Erdursun, bu kuralın bilinmemesinin mağduriyet yaratabileceğini belirtiyor.
Örneğin, yüksek primli bir işyerinden ayrılıp isteğe bağlı sigortaya geçen bir kişi,
farkında olmadan Bağ-Kur’a geçerek hem emeklilik yaşını uzatabilir hem de daha
düşük maaşa razı olmak zorunda kalabilir.
Gereksiz Yere Yüksek Prim Ödemeyin! Maaşınız Artmayabilir: Eğer kök aylığınız
zaten en düşük emekli aylığı seviyesinin (Temmuz 2024 itibarıyla 14.469 TL
olacağı öngörülüyor) altında kalacaksa, emekliliğe yakın dönemde yüksekten prim
ödemenin maaşınıza ciddi bir katkısı olmayabilir. Çünkü en düşük emekli aylığı
Hazine tarafından tamamlanıyor. Yüksek prim ödemek bu durumda boşa gidebilir.
SAHTE SİGORTALILIK Tuzağına Düşmeyin! Emekliliğiniz Yanabilir: Bilmediğiniz
işyerlerinden, fiilen çalışmadığınız halde sigortalı gösterilmekten kesinlikle
kaçının. SGK denetimlerinde bu durum tespit edildiğinde, o günleriniz silinir ve
hatta emekliliğiniz iptal olabilir.
Özgür Erdursun, emeklilik sürecinin kişiye özel ve karmaşık olduğunu vurgulayarak,
“Emeklilik sürecinizi iyi planlayın. EYT’li misiniz, değilseniz olabilir misiniz,
borçlanma yapmak mantıklı mı, ne kadar ödeyeceksiniz, ne zaman emekli
olacaksınız gibi hayati soruların cevaplarını mutlaka öğrenin,” diyerek vatandaşları
uyardı. Bu bilgiler ışığında, hem kendi emekliliğinizi hem de olası bir vefat
durumunda geride kalanların haklarını güvence altına almak için doğru adımları
atmanız büyük önem taşıyor.
Kaynak: Karar
