İşçilerin çalışırken kullanmadıkları yıllık izinlerin ücreti, işten ayrıldıkları tarihte ve son ücret üzerinden ödenir. Kullanılmayan yıllık izin ücretinden ne kadar vergi ve prim kesintisi yapılacağı konusunda uygulamada tereddütler yaşanıyor. Nitekim bir bankanın işten çıkardığı çok sayıda personelin açtığı davalarda bölge adliye mahkemelerince yakın zamanda prim kesintisi konusunda farklı kararlar verildiği görüldü.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, 4/a (SSK) kapsamında çalışanların kazançları üzerinden yüzde 14 oranında sosyal sigorta primi, yüzde 1 oranında işsizlik sigortası primi kesilir. Prime esas kazanç tutarı brüt asgari ücret ile asgari ücretin 7,5 katı arasındadır. Brüt asgari ücretin 7,5 katını aşan kazançlardan prim kesilmez.
4/a kapsamında çalışanların prime esas kazançlarının hesabında hak edilen ücretlerin; prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenlerce işçiler için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların; idare veya yargı mercilerince yukarıda sayılan nitelikte olmak üzere verilen karar gereğince o ay içinde yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınır.
Ücretler, hak edilen ayda prim kesintisine tabi tutulur. Yukarıda sayılan diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir. Ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın (asgari ücretin 7,5 katının) aşılması nedeniyle prim kesintisine tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edilir.
Yargı kararlarına istinaden sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi durumunda en son ayın kazancına dahil edilir.
İZİN ÜCRETİNDEN İŞÇİYE ÖDENECEK TUTAR NASIL HESAPLANIR?
Bunu bir örnekle anlatalım. Örneğin brüt ücreti 70.000 TL olan bir işçiyi ele alalım. İşçinin kullanılmamış 120 günlük izni olsun. İşçinin günlük brüt ücreti 2.333 TL olduğuna göre 120 gün için brüt 280.000 TL izin ücreti hesaplanır.
2024 yılında brüt asgari ücret 20.002,50 TL, bunun 7,5 katı ise 150.018,75 TL’dir. 2024 yılı için prime esas kazanç üst sınırı budur.
Kullanılmayan izin ücreti iş akdi sona erdikten sonra ödendiğinden işverence doğrudan ödenmesi veya yargı kararıyla kesinleşmesi halinde işçinin işten ayrılmadan ücret aldığı son ayın kazancına dahil edilir. Artan kısmın sonraki aylara ilave edilmesi söz konusu olamaz.
İşçinin son ücreti brüt 70.000 TL olduğundan, izin ücretinin prime esas kazanç üst sınırına kadar olan kısmı prim kesintisine tabi tutulur. Buna göre, izin ücretinin (150.018,75 – 70.000 TL) 80.018,75 TL’lik kısmından yüzde 15 oranında, yani 12.002,81 TL prim kesintisi yapılır.
Prim kesintisinden sonra kalan izin ücretinden, işçinin o an tabi olduğu vergi dilimine göre gelir vergisi kesilir. İşçinin işten ayrıldığı tarih itibarıyla yüzde 27 gelir vergisi dilimine girdiğini varsayalım. Brüt 280.000 TL izin ücretinden prim kesintisi yapıldıktan sonra kalan 267.997,19 TL’lik kısmından 72.359,24 TL gelir vergisi kesilir.
Ayrıca, toplam izin ücreti üzerinden binde 7,59 oranında olmak üzere 2.125,20 TL damga vergisi kesintisi yapılır.
İşçiye 280.000 TL tutarındaki brüt izin ücretinden prim, gelir vergisi ve damga vergisi olarak kesilen 86,487,25 TL düşüldükten sonra kalan 193.512,75 TL ödenir.
PRİME ESAS KAZANÇ ÜST SINIRINI AŞAN İZİN ÜCRETİNDEN PRİM KESİNTİSİ YAPILMAZ
Uygulamada en çok hatanın, işten ayrılırken hak kazanılan izin ücretinin tamamından prim kesintisi yapılmasından kaynaklandığı görülüyor. Örneğimizdeki işçinin izin ücretinden 12.002,81 TL yerine yanlışlıkla 42.000 TL şeklinde prim kesintileri yapılabiliyor.
Söz konusu işçinin işten ayrıldığı aydaki prime esas kazancı 150.000 TL olsaydı, kullanılmayan izin ücretinden hiç prim kesintisi yapılmayacaktı. Sadece gelir vergisi ve damga vergisi kesilmesi yeterli olacaktı.
Kaynak:https://www.haberturk.com/izin-ucretinde-vergi-ve-prim-hesabi-3679782-ekonomi
